PCOS, zespół policystycznych jajników – objawy, leczenie, ciąża

PCOS, czyli zespół policystycznych jajników stanowi zaburzenie endokrynologiczne. Przez wielu uważany jest za chorobę cywilizacyjną, nadal jednak trudno jednoznacznie wskazać przyczynę jego występowania. Winą obarcza się hormony, geny i środowisko. Przyczyn może być zatem wiele. Z poniższej treści dowiesz się, jakie są objawy PCOS, jak wygląda leczenie i czy pacjentka z zespołem policystycznych jajników może zajść w ciążę.

Jak rozpoznać PCOS?

W policystycznych jajnikach występują liczne torbiele, przez co sam jajnik znacznie zwiększa swoją objętość. Torbiele powstają z pęcherzyków, które nie pracują właściwie, przez co komórka jajowa nie dostaje się do jajowodu, a same pęcherzyki Graafa obumierają.  

Charakterystyczne objawy

Spośród charakterystycznych objawów, które mogą wskazywać na zespół policystycznych jajników, wyróżnia się nieregularne miesiączki. Pozostające w jajniku pęcherzyki produkują androgeny, czyli męskie hormony płciowe, które hamują proces owulacji. Tym samym grupa kobiet cierpiących na PCOS, może mieć problemy z zajściem w ciążę lub borykać się z niepłodnością. Nadmierna produkcja androgenów, czyli hiperandrogenizacja powoduje także łysienie typu męskiego, zaburzenia nastroju i zmiany łojotokowe skóry. U kobiet z zespołem policystycznych jajników można zaobserwować zmiany trądzikowe skóry w okolicy żuchwy. Nadmiar androgenów łączy się także z hirsutyzmem, który objawia się nadmiernym owłosieniem – może pojawić się ono na plecach, brzuchu, piersiach i twarzy. Niewykluczona jest także wirylizacja, czyli zmiana kształtu sylwetki i obniżenie głosu. Ponadto u połowy chorych kobiet występuje otyłość (szczególnie brzuszna), która wynika z zaburzeń gospodarki węglowodanowej. U kobiet z PCOS można zaobserwować zmęczenie, apatię i brak energii do działania, pacjentki te częściej odczuwają stany depresyjne i lękowe.

Diagnostyka

Warto podkreślić, że zespół policystycznych jajników jest jednym z najpowszechniejszych zaburzeń hormonalnych występujących u kobiet. Szacuje się, że na PCOS cierpi nawet 10-12% kobiet na świecie. Zwykle diagnoza stawiana jest w wieku rozrodczym, między 20 a 30. rokiem życia, gdy kobieta zgłasza się do specjalisty w związku z problemami z zajściem w ciążę. Jeśli lekarz podczas USG zaobserwuje, że jajniki są powiększone i twarde, należy wykonać badania laboratoryjne: poziom testosteronu, SHBG, androstendionu, DHEAS, a także stężenie progesteronu w drugiej fazie cyklu.

Leczenie PCOS

Zespół policystycznych jajników nie jest źródłem bólu i sam w sobie nie stanowi zagrożenia życia. Niestety towarzyszące objawy mogą niekorzystnie wpłynąć na odczuwaną przez pacjentkę satysfakcję i radość z życia. PCOS nie można wyleczyć, ale należy podjąć działania, które pozwolą zredukować występujące dolegliwości. O ile na czynniki genetyczne pacjentka nie ma wpływu, to należy wyeliminować niekorzystne działanie środowiska. Rekomenduje się dietę o niskim indeksie glikemicznym, ograniczenie spożycia fastfoodów, słodyczy, napojów gazowanych, tłuszczów trans i białego makaronu. Produktami, których spożycie należy natomiast zwiększyć, są surowe warzywa, ryby i oleje roślinne. Oprócz właściwej diety niezbędna jest także umiarkowana aktywność fizyczna kilka razy w tygodniu. Jeśli zdrowy tryb życia okaże się niewystarczający, ale wyeliminować uciążliwe objawy PCOS, pozostaje farmakoterapia. Lekarz przepisuje leki hamujące produkcję androgenów oraz tabletki antykoncepcyjne, które stabilizują gospodarkę hormonalną organizmu. 

PCOS a ciąża

Kobiety, u których zdiagnozowano zespół policystycznych jajników, mogą mieć trudności z zajściem w ciążę. Powodem tego są bezowulacyjne cykle. Należy jednak podkreślić, że zajście w ciążę nie jest wykluczone, szczególnie u kobiet, u których występuje łagodny przebieg choroby. Owulacje są rzadsze, ale te, do których dochodzi, jak najbardziej mogą zaowocować zapłodnieniem. Aby zajść w ciążę i zminimalizować ryzyko poronienia (które niestety jest zwiększone w przypadku PCOS), należy zadbać o dietę, odpowiednią aktywność fizyczną, wyeliminować używki i unikać stresu.